THAWM

Au ri hum hum te, mihring sahawk thawm so ri hulh hulh te, thinrim avanga ngur chhur chhur rite leh ral rel phun ri ser serte karah  nau vei taka ram vei thawm te, dikna duha rum rite leh beidawnga chiau vawng vawng ri te’n ngaihtuahna mumal pawh hmang hleithei loin beng a khawrh a, an thawm chuan thluak a luh ngut ngut mai

THAWM PAKHATNA: Tarin, “kei zawng ka upa tawh em mai, ka lo chawl tawh ang e,” an ti lo a, ṭhalai naupang zawk lahin, “upa zawkte thu ngai ang,” tih an tum hek lo. Mahni ngaihdan leh kaldan chu ṭha an ti ber vek a, anmahni tih a nih loh chuan miin eng thil pawh ti se dik a awm thei lo. An thil tum bulpui ber chu ‘ram hruaitu nih’ a ni a, ram chu engtin nge, khawi hmnuah nge an hruai ang tih chu an ngaihtuah lo; Chu aia ngaihtuah tur ṭul nia an hriat, tamtak tih sen loh an nei miau si a.

An tan chuan politics chu indona mual a ni a, ‘indonaah thianglo a awm lo’ tih changchawiin politics-a dinchanna atan leh an hmelmate beihna atan chuan eng hmanrua pawh an hmang hreh lo. Indona a thi hmasa ber chu ‘thudik’ a ni angin an politics-ah chuan thudikin hmun a chang lo a, dawt thua inchirhtheh vak vak chu an indo dan langsar ber a ni. Chutiang dawt thu leng nuaih nuaih karah chuan

thudik pawh lo awm ve tehreng se mi naran tana hriathran hleihtheih lohin dawt thu nen an chawhpawlh thiam tho a, anmahni ang ni lo, politics khel velo te’n thudik an hria ang tih chu an thil hlauh ber pakhat a ni a, mipuite hnena dawt thu thehdarh leh rilru mumal pu thei loa mipui tih chiai chu an hna a ni.

An tan chuan ‘dawt’ hi dawt a ni ve mai lo a, an hmanraw pawimawh ber a nih miau avangin achang chuan anmahni ngei ngei pawhin an dawt thu thehdarh chu awihin anmahni leh anmahni an inbum a, tihchawmawlh a awmin bumtu leh bum nih an fawm a ni ber.

Hlawhtlinna tih ṭawngkam an hrilhfiahna ber chu MLA, Minister-a tlin tih te, Contract hmuh tihte a ni a, inthlannaa an tlin chiah hian an hlawhtling tihna a ni; an hna an ṭan dawn chauh tih an hre lo. A hna ni loin ‘a nihna’ chu an duhber a ni- chutah chuan khawizu leh hnute tui a luang si a. Chutiang dinhmuna ding a, ama pumpui hmangaih lotu chu an tan chuan mi a an ni. Ram hruaitu NIH CHHUNG REILOTEa a chhung leh khat, an pawl mi leh sate tana chhawrnahawm loh chu chutiang dinhmun luah tlak chu an ni tlat lo. An LAL chhung chuan a langsar thei ang bera inpholan a, anmahni tih pawh ni chiah lo engemaw sawi vul chuk chu an thiam zawng tak a ni ṭhin.

A sang thei ang bera ram hruai chu an ngaihtuahnaah a awm miau loh avangin a rei thei ang ber ram hruaitu nih chu an tum ber a ni a, chumi ti thei tura pawimawh ber chu dinhmun hniam thei ang bera mipuite dintir a ni. Mipuite chu an chan a chhiat poh leh tihlungawi an awl a, anmahni thlang lo theilo tura siam an awlsam dawn tihte chu an thil hriatthiam theih zawng tak a ni.     

Rorel lo lampang, roreltute diklohna mipui mithmuha phochhuaktu tura kan ngaihte lah chu anmahniin  ro an rel laia an lo tihdik loh kha kan hre ve ṭan chauh a, huai taka mi dik lohna  han haichhuak a, puangchhuak thei dinhmunah an ding bawk si lo. Puangchhuak pawh nise thutak nge a nih dawt tih pawh hriat hleihtheih lohin thu a buai nuaih a, mipui chuan eng ber nge awih a awih loh tur tih pawh kan hrethiam lo- an tumah an hlawhtling chiang ṭhin hle.

Mipuite chu kan dinhmun a chhiat em avangin ring lo chunga kan zawm te, duhlo chunga kan pawmte a  ngai a, duh loh zinga a ṭha ber kan thlan a ngai fo mai. A chang phei chuan anmahni avangin keimahni leh keimahnite hi kan inchaltauh bawp bawp a, kan buai zawh poh leh an lawm si.

Chutiang khawpa min chin chauh a, min hrual fe tawh hnu chuan anmahni dik lohna pawh ngaihven thei tawh loin keimahni leh keimahni min inhnial tir luai luai a, kan rilru a chawmawlh a, thutak leh dawt, eng thawm riva mah kan bengkhawn tawh loh laiin kan dinhmun aṭanga kan bengverh ber mai chi, ‘a thlawna pawisa sem’ te min tiamin an han sem ta tak tak leh tlat mai a, kan tan chuan a mak em em a, chu aia nasa chuan a hlu em em mai bawk si a. A dik lohna leh kan tana a ṭhat lohna, thawh chhuah aia a thlawna dawn duhna rilru kan thinlunga an tuh tel lam reng reng kan ngaihtuah thleng pha lo, chu sum chuan kan sumbawm a theng pha tlat!

A sawisel turte pawhin mipuite chu a thlawna sum dawng mai loa, mahnia thawhchhuah tum turin min fuih ngam tawh lo a, chutianga fuih ngam chi lah kan ni tawh hek lo, mi rethei thleng phak ‘a sum faiin’ kan dawng tlat. A hnathawh uar lam zawk inzirtir ta lo chuan a sum lo kalna lamah te min buaisan ta daih daih a, a lehpeka sum sem ve te chu an thu rolum a ni ta. Tu pawlin nge sem hnem ber ang aw...

THAWM PAHNIHNA: Hetianga kan ‘ram huraitu’  nihna dinhmun chelhtute’n mipui thluak min suk sak a, kan rik hulh hulh lai hian ram hmangaihtu tak takte chuan an ram hi an thlir a, ṭapin an rum tlawk tlawk mai a ni.  Thudik chu sawiin puangchhuak thin mahse kan Pute ho khan kan mit min tihdel sakin kan beng min tihngawn sak nasa tawh em a, kan benga lut hi kan beng lehlamah a kaw tlang zel mai rih zawng a nih hi.

Pawl ruihchilhna lak ata min chhanchhuah tumtute au thawm chu kan hre phak a, kan hrethiam phak si lo. Kan thinlung chu politics tui nu hmanga chiah zawp a nih tawh avangin miin hetiang lam an sawi apiang chuan kan rilruin a thil sawi chu eng pawl ṭan zawngin nge a sawi, pawl thar din zawngin a ni em? tihte hi kan lo  teh zung zung tawh  mai a ni.

Dikna pawimawhzia leh hlemhletna do tura fuih kan nih lahin, ‘ani pawh hetiang dinhmunah hian ding se a fihlim BIK dawn em ni’ tih kan lo ngaihtuah nghal zat a. Fihlim BIK lo, ṭha BIK lo hlir zing aṭanga duhzawng thlangchhuak ṭhin kan lo nih tawh avangin hetiang riilru hi kan pu a ni. Tumah hi ṭha bik turin kan beisei lo a, keimahni pawhin ṭhat bik kan tum tawh hek lo chu a nih hi.

Dikna duha ram hmangaihtute au thawm chuan bengkhawn a hlawh lo a, dawn aia thawhchhuah sawimawitute chuan huat an hlawh mek ni. Dik bik lo kan thlang tih kan hriat tlat avangin dik bik nih kan tum lo a, thawk loa hausate rorelna hnuaiah kan kun a ni tih kan hriat tlat avangin thawh bik kan tum hek lo. Kan thawhchhuah nilo kan dawn hi kan tana ṭha lo tur a ni tih kan hriat miau loh avangin bumtu leh bumate chu kan la ni reng a ni.

Dawt thu leh thu puarpawleng ri hut hut karah ram hmangaihtu leh dikna duhtute thawm chu zawitein a ri ve riai riai a,chu thawm zawite pawh chu dawt thu thehdarhtutetan chuan ngaimawh tham a nih avangin dawt thu nena chawhpawlh a, bawlphawn an la tum ta zel a, engtikah nge he thawm hi ring takin kan rik chhuahtir ve theih ang le?