KA ṬHIANPA

Buai hnu a piang a ni tih zawng chauh hi sawi teh ang- a dang nen. A tarmit vuah power tam zia nge kan sawi hmasak anga a tarmit hnuaia a men dan, tih pawh hi ngaihtuah fe tham a ni. En thuak chuan pro pastor, nupui la hmu lawk lo tur hmel hi a pu a. En chian chuan a biangsum puar pep a a nui lai te pawh a hmuh theih ṭhin. A biangsum hi khuar loa a puar tlat nachhan hi ama sawi dan chuan an makpa a chhun a ni awm e; Mahse a hrechiang te chuan a thil in ṭhin vang a nih an ring deuh zawk.

Mi angin chanchin ropui sawi tur leh chhuan tur a nei lo a, thiamna lamah belh tlak a ni hek lo. A chanchin sawi tur awmchhun chu a chetchhiatna leh a chet ṭhin thu tih vel chauh hi a ni awm e; Mahse amahah hian chhuanawm tih leh ngaihsan deuhna lai ka nei a, a chanchin ka ziahna chhan tak pawh hi a ni. Chu a chanchin chhuanawm ve deuh chu englai pawha a hlim reng mai leh a rilru tluang purh reng mai hi a ni. Chu zawng chu!

Mi fate ang bawkin a pian hlim chuan a rawn ṭap chhuak ve ngei ang a; Mahse ka hriat ve chinah erawh chuan ṭah lam chu a hnaih lo ṭhin khawp mai- Zankhat, a thil

in lungpuam laia a ke hnuai zat vanga thlem ngaihna awm lo leka a ṭap tih loh kha chu.

Unau pahnih chauh an ni a, a U in a thihsan ṭum chuan a ṭhiante ho pawhin kan khawngaihin amah thlamuana tawrhpui turin a rang lamin an in kan pan hlawm a. An in kan thlen chuan amah ber chu hmuh tur a lo awm hauh lo mai a, hrilhhai taka kan hawi kan hawi lai chuan thaw deuh hluam hluam chung hian a rawn thleng a, ‘in lo kal ka ring reng a, chuvang chuan zana ar kan tur ka zu lei a, in hnuaiah khuan ka dah, kan tlaivar dawn nia aw’, nui deuh sang chunga a’n ti mai chu kan hrilhhai letling hlawm teh e.

Sawi tawh angin amah hi en thuak chuan Pro Pastor hmel ruih mai leh khawilai kohhran ṭhalai pawl vela Asst.Leader ni thei mai awm hmel hi a pu roh a. Chuvang chu a ni mahna, ngaihzawngah pawh nula pangngai tak tak kherhthluk chang a nei fo mai. A tir ah a hlima mi hrilh a phur theih huah huah nen a tawp lam a lungchhiatthlak ta ṭhin em mai pawh a ni. Amah ber a lungchhiat miau loh avang hian kan ṭha en liam mai mai thin a ni ber.

Ṭum khat chu nupui a rawn hawn ve ruau mai a. Khami zinga a hlim leh phur hmel kha ka theihnghilh thei tawh kher lo ang. Zing danga chaw ei thlenga nawr thawh zawh mang loh ṭhin kha, hemi zing zet hi chuan kaihthawh a ngai lo chiang hle. Zingkarah ṭhiante min tlawh kual a, phur fein a nupui ruk en tur chuan min sawm hlawm a nih kha.

Mahse ṭukthuan eikhama a nupui ruk en tura kan kalkhawm meuh chuan a nupui chu sawi loh amah pawh chu hmuh tur reng reng a lo awm tawh lo. Hmel ngui taka a nu lo ṭhu kan zawh chuan, a, a nupui rawn hawn kha mi nupui pawm lai a lo ni  reng awm e, a ti chuai raih mai. A pasal thinrim inhrosa vel a hlauh avangin kan ṭhiana pawh chu a lo bibo daih mai a ni awm e. A lo haw ngam leh hnua chinchang kan han zawh lah chuan, ama’n(a nupui ruk chuan) kan pa chu a rui lutuk, kan kalna a hre teuh lo, a ti a nih kha, a ti liam vel mai mai a, ngaipawimawh awmin a awm der lo.

Vawikhat pawh kan veng nula fel tak mai, kohhran leh khawtlanga mi inhmang tak pakhat hi a lo kherh lungleng leh a ni awm e. A chetdan, ṭhiante hrilh kual vel chu a phur surh surh khawp mai; Mahse a bialnu inkhawm lai, biakin kawmchhak aṭanga changtum mai ni lo, a hmingpum ngei maia koh lung lung a chin tak avangin an inzui rei ta vak lo. Hemi ṭum hi chuan a bialnu lakah chuan a lungawi lo ve ṭep a ni, ‘mi zingah min zahpui’ a ti ve tlat.

Chumi hnu aṭang chuan inkhawm lam hi a tui ta vak lo. In khawm lam erawh chu a phur thei hurh hurh khawp mai. Mahse, inkhawm peihlo dang anga inkhawm peihte sawisel erawh a duh ve hauh thung si lo. He’ng te tak hi a nia a ngaihsanawmna chu- a dang a vang si.

Inkhawm thlahdahin peihlo viau mahse a hmelin a zir miau a, nulain felhmel an ti tlat. Kan veng sikulah zirtirtu thar kan nei tih pawh kan hriat ve hmain kan Ṭhiana chu  middle school zing devotion-ah a lo zu tel leh zak zak hman tawh a. A kalchhan ber nula lahin inkhawm peihlo, tlangval tladah tih hre bik hek suh, an inkawmngeih leh ta phian a.

Mahse, kan Ṭhiana chuan a lunglen a pe na thei deuh a. Tlangval zahmawh ṭhankin pui tawh, pawl nga room-a ṭhut ve kuk a’n chin takah chuan a ngaihzawng pawhin an hotute a pun lo thei ta lo. Loh theih lohin an kar thu pawh chu a tawp a ni ve leh mai. Hemi chungchangah hian kan Ṭhiana chuan nui ho chungin, ‘diktak chuan ka ninawm ve viau ang’ a ti duh lek chauh.

Inkhawm a peih loh thu kha kan sawi na a, kan kohhran ṭhalai ah chuan amah aia lar an awm bik lo ang. Inhman hun (timing) a hre thei tlat. Ramtinah kal ula, chanchinṭha hril rawh u, tih vel lai chang kha a duh ber a nih leh nih loh chu ka hre chiah lo a, mahse khawtuala inkhawm ṭhat mai mai laia inkhawm peih miah si lo kha zaipawl zinchhuahna tur a awm, tih thawm a rik tawh chuan kohhran ṭhalai chu a ta ber emaw tih tur hian a rawn phusa ve leh mai ṭhin.

Zaipawl member kumtira kan inruat uluk zia te, Pathian hnena kan inhlan thu te leh kan hla zir kan uluk zia te ngaihtuah miah lo hian zin dawn hnaih tak takah hian hla a’n rawn zir ve ngei mai a. Lo tel ve suh, tih ngawt theih ni hek lo. Hruaitute’n hriatthiam theih deuh tura ṭawngkam an han neih a, member ho min fuih paha kan zinna turah fimkhur a ṭul zia te, tling lo na na na chu kal loh mai tur a ni, tih ang zawnga thu an han sawi te hian kan Ṭhiana chuan hruaitute sawi ai ṭha ṭha hian min fuihna thu a’n dinchhuahpui ve ta ṭhin a.

Hetiang hunah hi chuan a ṭhiante chu kan lo inthlahrung ru ve em em ṭhin a; Mahse kan han zinchhuak a, hruaitute hlei hlei chu a lo kal lo ang tih hlauah an ṭang leh ṭhin. Che hit thei em hek. Khaw pakhata kan zinnaah chuan amahin hmeithai inah a thleng a. A tawp zan inkhawmah chuan a duh apiang thusawina hunah lo dingchhuak vein, a thlenna nu In chu keini ho chuan kan sakṭhat sak tur thu a rawn dinchhuahpui hluai mai pek a. A tuka haw turin engkim kan tifel vek tawh si, hruaitute nen chuan kan hawi ka ho hlawm mai; Mahse ṭhiana thu awih a kan han tihlawhtling ta chu kan inchhir loh mai bakah rin phak bakin kan hlim ta zawk a ni.

Zin chhuahna reng rengah a thlen in hi ama in tak tak ang chiahin a ngai nghal hmiah zel emaw tih mai tur hi a ni a. Vawikhat pawh a thlen ina chaw ei turin min sawm a, keini lah chuan kan zui ve mai bawk a; Mahse kan han thleng chu in neitute chuan min beisei reng reng lo tih an hmelah a lang ta si. Han let leh dawn chuan kan thlen inah min kep tawh si lo. Chaw ei an han siam a, in neitute an fing hlauh a, ei hmasa r’u min tia, anni kha chu inkhawm pawh an inkhawm hman ta lo ang. Rawngbawl chawp leh ngai miau hek.

Zaipawl zinchhuahna vela a chetdan hi sawi tur a va tam em, thingsulthliah kan kal ṭuma a tawlailir khalh nuam tih lutuk vanga midang haw hnua nikhat a la cham chungchang te pawh  sawi a chakawm viau na a kan sawi hman rih lo ang.

A mizia hi a mak dangdai  em em a. A thutak leh a uang a nih hi hriathran a har hle bawk. Amah ngei pawhin danglamna bik tak ka nei a ni, midangte ang bawkin, a ti nghe nghe. Vawikhat pawh kan veng nula pakhat a rai a, a tlangval pa nen chuan inru in an innei zui ta nghe nghe a. Chumi ṭum chuan kan Ṭhiana chuan a fa a nih a rin thu a sawi mauh mai. Keini a ṭhiante ho chuan a uangah ngaiin chutiang sawi tam a ṭhat loh thu kan hrilh liam liam a; Mahse a mipa pakhat zawkin a lo hriat pawh a a thin a rim miah loh avang chuan thutak a nih leh dawt a nih kan chiang ta lo.

Chutia a fa ni ngeia a hriat pawh a chan tak loh vang chu ni maw, tukkhat chu phaiah hna ka thawk dawn, tih leh Ṭhuampui lama input liam a rual ta mai a. Chanchin ngaihnawm leh maksak tak tak dang a neih belh leh teuh dawn tih hriain a ṭhiante ho pawh chuan kan chelh duh bik lo.

Rin ang ngei ngeiin a chanchin a ngaihnawm leh ngiang mai. A tum ang tak chuan bus ticket lain vairam pur lam pan tur chuan a’n insawh chhuak ve ta ngei mai a; Mahse tlangval ruakhau tak, vengdang tlangval nen kan inhmuh thiam loh nikhua pawha kan hmatheh ber ṭhin khan bus a’n rui ta tlat pek a nih chu. Engemaw chen chu a tuar hram hram a, bus ruih loh dan a hriat ang zawng zawng a apply a, a chang leh zawi vekin a’n awm thul. Lungte leh mombati a hum chhawk zak zak hnuah pawh a la zual dawn chauh nia a hriat avangin a ti thei tawh thlawt lo a, kolasib-ah chuan a chhuk ta nge nge a ni.

Kolasib Diakkawnah chuan hai deuh chhe chhuin a chhuk ta chhut chhut a. Luakchhuak tih rehna atan kawngsira tengtere den chu lei tumin a’n dawr ta ngei a. Vai ṭawnga a dawr chu a zuar tunu chuan a la hrethiam hram hram a, mahse tengtere den cheng hnih man patlingin theih tawpa a man titlawm tura a’n dawn ta chu a nei tunu chuan a lo dawhthei ta bik lo a niang luak chhuak rehna pawh chu a lei ta lo. Mi vairam kal  tum ve te! Vairamah chuan an thil zawrh reng reng a man chanvea dawn hniam ngei ngei tur tih a hrechiang ve em.

A seh tawh thlah duh miah lo leh a tih lam ti tlut mi a ni bawk a, beidawnga lo haw leh chu a tum der lo. Engtin tin emaw Silchar a lir thleng ve ta mai a, chutah chuan a vai ṭawng thiam pawh duhtawkin a hmang thei tawh a, nuam pawh a ti hle. Kar khat awrh a thangbo tih ah a ṭhiante chuan a lehkha kan dawng kim vek awm e. Vai kutdawh naupang chengkhat a pek thu leh rel kal lai ngei atanga ek thlak zawt zawt a chak thu te a rawn ziak uar hle.

A reh vang vang hnuah a chak ang ngeiin rel kal laiah chuan a e ta nge ni, a lehkha lo thleng leh chu Kolkata lam aṭangin a ni ta daih mai. Mi thil chik mi a nih vak kan hriat ngai loh nen, Silchar Choak aia Kolkata Choak an len zawk thu leh Mizoram Chawngzawng aia Kolkata Chawngzawng rawng a dal zawk thute a rawn tuipui thar hle.

A kalchhuah tirh khan chanchin ngaihnawm tak tak a nei leh ṭeuh dawn tih kan hriat avangin kan chelh duh lo kha a ni na a, tunah hian tuma’n sawi chhuak lo mah i la duh ai chuan a thleng hla kan ti tawh in kan ngaihtuah ru em em vek tawh a ni; Mahse a che fuh viau dawn emaw tih laia chet buh ṭut a ching ang bawkin a chesual dawn emaw tih laia chet pui riau chang hi a nei leh tlat thin a, ngaihtuah hleihtheih loh, ngaihtuah loh hleihtheih si loh a ni ber.

Thiamna lamah belhtlak a nih loh thu kha kan sawi a; Mahse engtin tin emaw Call Centre an tih ang chi pakhatah hian a insawi lut nge ni an lo dawi lut zawk, hna a hmu ve tlat mai. A hnaah nikhat a kal hman awrh tih chuan an pute fel zia leh rilru ṭhat zia te, vaiho hrim hrim lo fel zia te leh Mizote kan la changkan loh thu nen lam sawi tur a hre hnem hman hle.

A hnaah chuan a’n thawk chho ve naw naw a, mahni tawka thudik ngaina a lo intih ve thinna te kha chhawm nun harsa tih riau chang a nei ta. Dawt ngialngan ni chiah si lo, thudik ziktluak ni bawk si lo zawrh fo a ngai ṭhin chu a chekin a mil rei leh ta lo.

Chubakah a tira a fak em em  an pute’n chulaia thawk ve Mizo nula an en dan leh an chhawnchhaih dan te chu en liam mai mai harsa a ti in, a tira changkang, rilru ṭha leh fel tak nia a hmuh ṭhin te’n amah an hmuh let dan leh an en dan a hmuh hnu phei chuan a zaidam thinthawk a chhuak teuh ṭhin ngei mai.

Zankhat an hotute zinga mi pakhatin Mizo nula a fiam dan leh nula chu a thinrim dawn emaw a tih laia a nuih tak awr awr zawk avanga a thinrim insum zo loin a tribal kuttum a’n thawh takah chuan chu a hna ropui tak pawh chu a chawlhsan a lo ngai ve leh ta.

A bum emaw a tih laia an lo bum zawk fona hmun leh ‘vai te te’ tih theih lohna hmuna awm reng chu hrehawm tih chang ngah hle ṭhin mahse chulaia awm tur chuan Mizoramin a mamawh niin a hre tlat si- a hnathawhna hmuna a thil hmuh leh tawn te avang khan.

Chutih hun laia ka ṭhianpa thahnemngai lutuk, a ṭhahnemngaih ang leh duhthusam anga thil awm thei bawk si lo, a han phusa vel tur chu ataka hmuh ka chak ngawt mai. A ṭanpui tum berte’n ṭanpui ngai an lo inti si lo, a zilh tumte’n a bawnghnute in hre si loin a thildang in an lo hre ve   kirker zel bawk si.  Duh angin hma a sawn hleithei lo a, beidawng rilru tak, beidawng hming pu duh miah si loin a lo haw ve ta nge nge a. Kan ṭhian zaho tan chuan hlimna a inṭan thar leh ta dawn ta.

Mahse, kan ṭhianpa chuan thil dang tuipui a nei ta tlat a. Titi karlak ah ‘khutah chuan’ a ti deuh reng mai tawh bawk a, titi a rual hleihtheih loh chang a tam mai. Bengali bum theih tawh loh ka nih hi, a tih hnu lawka an bumdan an sawi leh zel mai ṭhin te chu kan hlimpui viau  a. Thiamna bik engemaw tak neih vang a nih ngawt loh chuan phai lama eizawng tura chhuah ngawt mai hi a him ber lo, a bikin hmeichhe tan, a’n tih fak fak ṭum erawh chuan a thusawi awmze man lo anga lang duh si lo hian kan inmelh hrek hrek ṭhin.

Kalkata                                                                     Ahooma

26-11-2011                                                              Venghnuai