ZU

Zu leh a chhehvel chungchang hi sawi leh ziah a tam tawh khawp mai, thenkhat tan phei chuan a hming ringawt pawh hi ninawm tham a ni tawh ang. Tun tumah hian Zu hi sual a nih leh nih loh emaw, total prohibition a that leh that loh thu emaw sawi ka tum lo a, ringtu, zu duhlo leh zu inngailote tana pawimawh nia ka hriat tlem ka’n thailang ve duh a ni.

Kan ramah hian zu hi heti khawp hian kan doin kan bei nasa a, zu inmite’n an sim theihna’n lah kan tawngtai nasa; Mahse engati nge zu hi a rem mai theih loh a, a pung tulh tulh emaw tih tura a awm? Engati nge kan tawngtaipui thin zu inmite hian an sim hleihtheih loh? Kan do dan leh kan do chhan hi a diklo a ni mai lo maw? Sawrkar leh tlawmngai pawl te’n an do dan leh an do chhan chu engpawh lo nise, keini ringtute leh Pathian rawngbawltute hian engtin nge, engvangin nge kan do ve? Rilru fim takin ngaihtuah teh ang.

Zu kan duh loh chhan leh kan do chhan tlangpuite(Research ka ti lem lo):-
1. Zu inmi chu an ninawm: Zu in ngailo tan chuan zurui bula awm hi thil ninawm tak a ni. An hawihhawm loin mi zahpahna an nei bawk si lo. A hun leh hmun an hrelo a, midang ngaihchanna an nei lo.
2. An tawpin an tenawm: An rim a chhiain an bula awm a hrehawm a, rui tawng tak tak bula awm phei chuan chaw ei a titui lo vek thei a ni.
3.Chetsualna a tam: Miin rui chunga lirthei a khalh vangin chetsualna a thleng a, pawisawilote'n nunna an
chan thin.
4. Chhungkua a tihlim lo: Inchhungah zu inmi an awm chuan chhungkua a hlim thei lo a, nupui fanau leh chhungkaw member dangte thlamuangin an awm thei lo. Ina an awmin buaina an siam a, khawlaia an chhuahin tawhsual tawkin a va thi mai ang tih hlauhthawn vangin mutmu pawh kan tuah tha theilo thin.
5. Chhungkaw kehchhiat/tlakranna a ni: Zu avang hian nupa tang then a tamin naupang fahrah an pung(ka zirchiang hran lo). Chubakah zu inmite chuan pawisa tamtak zu manah an hman avangin chhungkaw mamawh ai zu manah an hmangral thin; Tin, an taksa a chakloin an hriselna a pan a, damdawi manah sum sen vak vak a ngaih phah a, chhungkaw tlakranna an ni.
6. Khawlai an tiralmuang lo: Zu an ruih chuan buaina an siam a, an insual bung bung a, zu in ve miah lote thlengin tihbuai an ching. Zanah phei chuan zurui awmnaah hmeichhia mahnia kal a ralmuang lo thei.
7. An thlarau kan hmangaih vang: Zu inmite chu piangthar loa an boral chuan hremhmunah an tla dawn a, an thlarau chhandama a awm theihna’n zu in lo se kan ti. Sawi belhtur tamtak a la awm thei ang; Mahse kan sawisa ho nen hian a inang tlang put awm e.

Khi’ng a chunga zu kan duh loh chhan leh kan do chhan tlangpui kan han tarlanah khian point number 7 ang khi zu i duh loh chhan leh i do chhan a nih chuan tuna ka thil ziah hi i tan chuan i thil lo tih
tawhsa ziah chhuahna ang a ni ang a, zir belh tur vak a awm lo maithei; Mahse a tam zawkin zu kan do chhan chu an thlarau kan hmangaih tak tak vang ni loin keimahni kan inhmangaih vang tih hi thil chiang tak a ni.

Kan Biakin inkhawmnaah zurui lo lut in, engmah zahpah leh serh nei lem loin rawn lamkual vel ta se, kan zah em em kan biakin, Pathian kan biakna hmun thianghlim a rawn tibawrhbangin a rawn tizahawm lo, kan ti ngei ang. Kan hnukchhuak em lo a nih pawhin kan rilru chuan chutianga Pathian biakin pawh zahlo mihring chu kan ngei viau ang . Zu chu rui lo se chutiang chuan a awm bik awm tawp si lo. Zu hi chu a tha lo a lawm, do tlat tur a ni, kan ti rilru maithei. Mahse kha zurui pa kha A biakbuk a zah loh avangin Pathianin a rawn hrem ang a, a rawn tihlum hial mai ang, tih chu kan hlauhpui lem lo ang. Engati nge keimahni ang hian tha deuha a rawn inkhawm that ve mai loh, engati nge midang mit tikham zawngin a rawn awm? Min zah lo, chuti khati…. tih vel chu a awmdan kan duh loh chhan a ni ang. Isua kha ni tase engtin nge an tih ve ang.

An thlarau boral mai tur kan hmangaih vanga Zu inmite vei leh zu do kan nih takzet a, Pathianin tul a ti a nih bawk chuan engvangin nge zu hi a rem loh tehlul ang a, engvangin nge Zu inmite hian an sim theih loh tehlul ang. Kan tawngtai nasa lutuk, tlaivar varin kan tawngtai a, camping te kan siam a lawm, kan ti maw? Eng ang pawhin tlaivarin, chaw ngheiin tawngtai mahla chhanin i awm chuang lo ang. Miin zu in lo se, Zu hi bo se i tih chhan kha dik miau hek lo(In dil a, in dil dik loh avangin in hmu lo, nangmahni nawmsakna’n in dil si a)

Zu leh zurui kan buaipui hma hian a buaipuitu turte hi kan harhfim phawt a ngai. Kan mihring mit chu kan meng kuau a ni maithei, kan thlarau mit hi kan men a ngai a ni. Khawilaiah emaw Zurui intibuai an awm a, thih phah te pawh an awm a, miin rui chungin motor a khalh a, a chesual a a thi ta a, e’nge i rilruah awm? Zu duhlo tu, ringtu tamtak chuan, ‘ Zu hi chu a va tha lo tak em, rui lo se chuan an insual buai awm si lo, rui chungin khalh lo sela chuan a chesual awm si lo. Zu hi a tha lo a ni. Total prohibition-te hi ka sawisel e an tia, zu hi han thlah zalen vaih phei ila chuan hei aia chhiatna tam hi kan tawk ang’ tih vel kan ngaihtuah ngei ang. ‘A piangthar hman awm si lo a, a thlarau chan tur chu ka ngaihtuah mang e,’ tia indawm kun chu kan tlem ngawt ang. He thuziak chhiartu zaa pakhat pawh hian chutiang chuan kan ngaituah lo ang.

Kan vengah  zurui an awm loh chuan khawlai a ralmuang ang a, zana bengchheng ninawm leh au lung lung an awm lo ang a, nuam deuhin kan mu ve thei ang chu. Zanah thil a bo ang tih hlau reng renga ven a ngai tawh lo ang. Ka unaupa, ka pasal hian zu a in tawh loh chuan inchhungkhur a lo nuam tawh ang a, min hau vak vak tawh lo ang a, mi zingah zahpuiawm deuh deuha khawsain min timualpho tawh lo bawk ang. Hetiang vel ringawt ngaihtuah avanga zu hi bo se kan ti a nih chuan kan hlawhtling ngai lo ang.  ‘Nangmah i inhmangaih angin i vengte hmangaih rawh’ tih a nih kha. I vengte zurui kha nangmah vanrama kai i duh ang chiahin han duhpui la, i thlarau i hmangaih ang chiah khan a thlarau han hmangaih la, Pathianin rem a ti a nih chuan engvangin nge i hneh loh ang?

Zu inmite’n zu in an bansan chhan tlangpuite:-
1) Taksa hrisel loh vang: Zuin an taksaah hna a thawh nasat tawh vangin an hrisel tawh lo a, zu in thei dinhmunah an ding tawh lo hrim hrim.
2) Dinhmun/Nihna nena inrem lo: Chanvo leh nihna thar engemaw neite’n an nihna thar nena a inrem chiah loh avangin zu hi a nghei ve chawk.
3) Pawisa renchem: Sum dinhmunin a zir loh vang leh inrenchem hrim hrim duh vangin zu hi nghei ve theih a ni.
4) Rinna lamah: Pathiana siamtharna changte’n zu in chu an tih tur ni tawh loin an hria a, zuin an bansan thin. Etc.



AN SIM CHHANAH HIAN I TEL VE EM?